Wat is een burn-out?
Een burn-out is een toestand van extreme fysieke, emotionele en mentale uitputting die veroorzaakt wordt door langdurige blootstelling aan stress. Het komt vaak voor bij mensen die sterk betrokken zijn bij hun werk, maar ook perfectionistisch zijn of moeite hebben met grenzen stellen. De term wordt steeds vaker gehoord, maar het blijft voor velen een vaag begrip. Wat gebeurt er precies in je lichaam en geest bij een burn-out? En hoe weet je of je risico loopt?
De belangrijkste oorzaken van een burn-out
Een burn-out ontstaat niet van de ene op de andere dag. Het is vaak een geleidelijk proces waarbij stress zich opstapelt zonder voldoende herstelmomenten. Veelvoorkomende oorzaken zijn te hoge werkdruk, gebrek aan waardering, slechte werk-privébalans en onvoldoende controle over je taken. Ook persoonlijke factoren spelen een rol, zoals perfectionisme of moeite hebben met hulp vragen.
Werkgerelateerde stress
Wanneer je langdurig te veel werk op je bord krijgt, zonder tijd om daarvan te herstellen, raakt je lichaam uitgeput. Je blijft op adrenaline functioneren, totdat je reserves zijn uitgeput en je volledig instort. Dit komt vaak voor in veeleisende beroepen of wanneer de verwachtingen vanuit de werkgever onrealistisch zijn.
Persoonlijke eigenschappen
Sommige mensen zijn gevoeliger voor burn-out dan anderen. Dit komt bijvoorbeeld voor bij mensen die slecht ‘nee’ kunnen zeggen, zich snel verantwoordelijk voelen of geen onderscheid kunnen maken tussen belangrijk en minder belangrijk werk. Hun betrokkenheid kan hun valkuil zijn.
Symptomen van een burn-out
De symptomen van een burn-out zijn zowel mentaal als fysiek. Veel mensen ervaren extreme vermoeidheid, slapeloosheid, concentratieproblemen, prikkelbaarheid en een gevoel van falen of machteloosheid. Ook kunnen fysieke klachten optreden zoals hoofdpijn, hartkloppingen of maagproblemen. Op de lange termijn worden dagelijkse taken bijna onmogelijk, zelfs eenvoudige huishoudelijke klusjes.
Het verschil met gewone stress
Stress is op zichzelf niet ongezond. Het kan je zelfs helpen beter te presteren. Maar wanneer stress langdurig aanhoudt zonder voldoende rustperiodes, verandert het in chronische stress en uiteindelijk in een burn-out. Het grote verschil is dat je bij tijdelijke stress meestal goed kunt herstellen, terwijl een burn-out maanden – soms zelfs jaren – nodig heeft om volledig van te recupereren.
Herstellen van een burn-out
Het herstelproces bij een burn-out is intensief en vraagt vooral om tijd en zelfzorg. De eerste stap is meestal volledige rust. Vervolgens is het belangrijk te onderzoeken wat de oorzaak is geweest, om herhaling te voorkomen. Therapie of coaching kan hierbij helpen. Daarnaast moet je opnieuw leren luisteren naar de signalen van je lichaam en duidelijke grenzen leren stellen, zowel privé als op het werk.
Voorkomen is beter dan genezen
Om een burn-out te voorkomen is het cruciaal om tijdig aan de alarmbellen te trekken. Luister naar je lichaam, neem voldoende pauzes en voorkom dat je leven alleen om werk draait. Ook het onderhouden van goede sociale contacten en bewegen helpt om stressklachten te verlichten. Uiteindelijk is zelfbewustzijn de beste bescherming.
