Waarom is er verwarring over ‘ik besef me’?
De Nederlandse taal zit vol met uitdrukkingen en constructies die in de loop der jaren zijn veranderd of op onjuiste manieren worden gebruikt. Eén van die verwarrende taalconstructies is de uitdrukking ‘ik besef me’. Veel mensen gebruiken deze vorm in het dagelijks taalgebruik, maar klopt deze uitdrukking eigenlijk wel? De juiste vorm blijkt, tot verbazing van velen, anders te zijn. In dit artikel leggen we het verschil uit en vertellen we welke vorm correct is volgens de Nederlandse taalregels.
Wat betekent ‘beseffen’?
Het werkwoord ‘beseffen’ betekent dat je iets begrijpt, doorhebt of inziet. Het gaat dus om een mentaal proces waarbij je tot een bepaald inzicht komt. Een belangrijk kenmerk van het werkwoord ‘beseffen’ is dat het een zogeheten overgankelijk werkwoord is. Dat betekent dat het een lijdend voorwerp nodig heeft, maar geen wederkerend voornaamwoord zoals ‘me’.
Een voorbeeld van juist gebruik
Een correcte zin zou zijn: ‘Ik besef dat ik een fout heb gemaakt.’ In deze zin is ‘dat ik een fout heb gemaakt’ het lijdend voorwerp van het werkwoord ‘besef’. Er is geen enkel moment waarop ‘me’ nodig is in deze grammaticale constructie.
Waarom ‘ik besef me’ fout is
‘Ik besef me’ doet vermoeden dat er sprake is van een wederkerend werkwoord, net zoals in de zin ‘ik herinner me’. Maar in tegenstelling tot ‘herinneren’, is ‘beseffen’ geen wederkerend werkwoord. De verwarring ontstaat waarschijnlijk doordat ‘herinneren’ wél wederkerend is en een gelijkaardige betekenis heeft: ‘ik herinner me dat gesprek’ klinkt logisch en is correct, maar ‘ik besef me dat gesprek’ is dat niet.
Hoe moet het dan wel?
De correcte vorm is dus simpelweg: ‘ik besef’. Je kunt deze vorm uitbreiden met wat je precies beseft, bijvoorbeeld: ‘Ik besef dat het bijna te laat is.’ Een goede regel om te onthouden is dat je bij ‘beseffen’ nooit een wederkerend voornaamwoord zoals ‘me’ moet gebruiken.
Alternatieven die wél kloppen
Wil je een vorm gebruiken met een wederkerend voornaamwoord, dan is ‘zich realiseren’ een goed alternatief. Je kunt dus zeggen: ‘Ik realiseer me dat het bijna te laat is.’ Ook hier is het wederkerend voornaamwoord op zijn plaats, omdat ‘realiseren’ wél wederkerend kan zijn.
Conclusie: houd het simpel en correct
Veel mensen gebruiken ‘ik besef me’ omdat het logisch klinkt en ingeburgerd lijkt in het dagelijks taalgebruik, maar het is en blijft incorrect in formeel Nederlands. Door te kiezen voor ‘ik besef’ of ‘ik realiseer me’, blijf je binnen de regels van de Nederlandse grammatica en vermijd je taalfouten. Het is dus de moeite waard om deze taalfout bewust te vermijden, zeker als je schriftelijk correct Nederlands wilt gebruiken.
